Nhiều người Việt Nam tốn rất nhiều tiền để tìm đường nhập cảnh Hoa Kỳ. Phong trào hiện tại là nhập cảnh Hoa Kỳ bất hợp pháp theo đường bộ từ Mexico như những người bản xứ. Khi họ vào Hoa Kỳ, hai trường hợp có thể xảy ra. Trường hợp thứ nhất là họ thoát được và không bị cảnh sát biên giới Hoa Kỳ (U.S. Customs and Border Protection – CBP) bắt được. Trường hợp thứ hai là họ bị cảnh sát biên giới Hoa Kỳ bắt và nhốt lại. Theo điều lệ Expedited Removal, những người đến bằng đường bộ hoặc đường biển, không được cho nhập cảnh và chưa ở Hoa Kỳ liên tục trong 2 năm trước đó, miễn là họ bị bắt trong vòng 100 miles của bất kỳ biên giới đất liền của Hoa Kỳ thì sẽ bị trục xuất. Expedited Removal cũng có thể áp dụng vào những người đến cảng nhập cảnh như ở phi trường. Điều lệ Expedited Removal sẽ không được áp dụng cho những người nào có “credible fear”. “Credible fear” được định nghĩa là có một khả năng đáng kể rằng người nước ngoài có thể đủ điều kiện xin tị nạn theo điều luật 208 của bộ luật di trú.

Vào ngày 4 tháng 6 năm 2024, Tổng thống Biden đã ký “A Proclamation on Securing the Border” tạm dịch là “Tuyên Bố về Việc Bảo Vệ Biên Giới” và Chính quyền đã ban hành Quy tắc Tạm thời, “Securing the Border” tạm dịch là “Bảo Vệ Biên Giới” dựa một phần vào thẩm quyền trong điều luật INA 212(f) của Bộ Luật Di Trú. Chính sách mới này sẽ ngăn chặn quyền tiếp cận tị nạn của hầu hết những người đến giữa các cửa khẩu khi số lượng người đến biên giới đạt đến một mức độ nhất định. Theo quy tác mới này mọi người phải chủ động yêu cầu bảo vệ bằng cách “biểu hiện” nỗi sợ hãi. Hầu như không ai sẽ được kiểm tra để bảo vệ theo quy tắc biểu hiện. Bộ An Ninh Nội Địa sẽ không chủ động đặt câu hỏi để kiểm tra mọi người về việc bị đàn áp, tra tấn hoặc các tình trạng dễ bị tổn thương khác. Cho nên một người nhập cảnh bất hợp pháp tại niềm nam biên giới phải yêu cầu tị nạn hoặc lên tiếng cho Sĩ Quan Bộ An Ninh Nội Địa biết họ có nỗi sợ hãi trở về quốc gia của họ thì mới được cho nhập cảnh để xin tị nạn.

Khi chúng ta nghe đến từ “tị nạn” thì chúng ta đều đã từng nghe qua và nhiều nhất là “tị nạn chính trị”. Nhưng từ “tị nạn” trong luật di trú Hoa Kỳ được chia ra làm hai: 1) Refugees; và 2) Asylees. Luật di trú Hoa Kỳ cho phép những người chạy trốn cuộc bức hại (persecution) tìm kiếm sự bảo vệ ở Hoa Kỳ theo một số loại khác nhau và hai loại trong đó là refugees và asylees. Sự khác biệt giữa refugees và asylees là refugees được áp dụng cho người ở ngoài Hoa Kỳ và asylees được áp dụng cho người ở trong Hoa Kỳ. Điều kiện để được hưởng quyền lợi tị nạn thì như nhau.

Một người tị nạn được định nghĩa chung là một người không thể hoặc không muốn trở về quốc gia của họ vì bị bức hại (persecution) hoặc “well founded fear of persecution” (tạm dịch là có lý do chính đáng sợ bị bức hại) vì lý do 1) chủng tộc, 2) tôn giáo, 3) quốc tịch, 4) thành viên trong một nhóm cụ thể, và 5) quan điểm chính trị. Như quí vị thấy, tị nạn chính trị chỉ là 1 trong 5 lý do để hưởng quyền lợi tị nạn.

Bức hại có nghĩa là mối đe dọa đối với cuộc sống hoặc quyền tự do, hoặc gây ra đau khổ hoặc tổn hại. Bức hại bao gồm giam cầm và tra tấn, nhưng cũng có thể bao gồm tước đoạt đáng kể về kinh tế tạo thành mối đe dọa đối với cuộc sống hoặc tự do của một cá nhân. Việc bức hại không yêu cầu đương đơn phải xác định thương tích vĩnh viễn hoặc nghiêm trọng. Sự bức hại cũng có thể dưới hình thức hãm hiếp hoặc tấn công tình dục. Việc thẩm vấn giam giữ có thể là sự ngược đãi nếu nó mang tính lạm dụng.

“Well founded fear” yêu cầu đương đơn chứng tỏ rằng một người hợp lý trong hoàn cảnh của đương đơn sẽ sợ bị ngược đãi. “Well founded fear” yêu cầu thành phần chủ quan (là sợ hãi) và thành phần khách quan (là khả năng bị ngược đãi hợp lý). Khi một người đã từng bị bức hại trong quá khứ, thì họ được coi là họ có “well founded fear” bị bức hại trong tương lai.

Một người được nhập cảnh Hoa Kỳ theo chương trình refugee hoặc được chấp thuận đơn xin asylee ở Hoa Kỳ được nộp đơn xin điều chỉnh tình trạng di trú sang thành thường trú nhân sau 1 năm. Một năm bắt đầu từ thời điểm người đó được nhập cảnh Hoa Kỳ sau khi được chấp nhận là tị nạn hoặc nếu đã ở Hoa Kỳ thì tính từ ngày đơn I-589 được chấp thuận. Vợ/chồng và con cái có thể được nhập cảnh chung với người đứng đơn và điều chỉnh tình trạng di trú ngay cả khi bản thân họ không phải là người tị nạn.